در ادامه انواع  قانونی که برای کاهش مبلغ مالیات وجود دارد را بررسی می‌کنیم.

تسلیم به‌موقع اظهارنامه مالیاتی

هرساله از سوی دولت یک زمان‌بندی مشخص می‌شود که در آن اصناف و مشاغل باید تمامی جزییات هزینه و درآمد خود را ثبت کنند تا مالیات با توجه به این هزینه و درآمد محاسبه شود.

شاید عجیب به‌نظر برسد اما ارائه به‌موقع اظهارنامه مالیاتی می‌تواند مبلغ مالیات شما را در سال‌های آتی کاهش دهد و به این شکل می‌توانید مشمول انواع تخفیف‌ها و جوایز مالیاتی شوید. برای ارائه اظهارنامه مالیاتی  مختلفی وجود دارد و اگر خودتان با مسائل مالی آشنایی ندارید و یا هنوز واحد مالی در شرکتتان وجود ندارد، می‌توانید از مشاوران مختلف در این زمینه کمک بگیرید تا اظهارنامه شما بدون مشکل باشد و فرایند ثبت و محاسبه مالیات به‌سرعت طی شود.

ثبت دقیق و کامل تمام هزینه‌ها با جزییات در اظهارنامه

یکی از مهم‌ترین نکات در زمان ارائه اظهارنامه مالیاتی، ثبت تمامی جزییات و هزینه‌ها است. به این شکل احتمال اشتباه محاسباتی کاهش پیدا می‌کند و از طرفی اداره مالیات و ممیزان مالیاتی اظهارات شما را راحت‌تر می‌پذیرند و احتمال به‌وجود آمدن مشکل در فرایند محاسبات مالیاتی شما کاهش می‌یابد.

همچنین بهتر است که ریزهزینه‌ها و مبلغ مالیات سال قبل را نیز در اظهارنامه ذکر کنید.

پرداخت به موقع  مالیات؛ شاه‌کلید برای کاهش مالیات

پس از ارائه اظهارنامه نوبت به پرداخت مالیات می‌رسد. پرداخت مالیات به‌موقع و در موعد مقرر مزایای مختلفی دارد، از تخفیف و جایزه خوش‌حسابی تا معافیت مالیات و مالیات نرخ صفر همه از مزایای پرداخت به‌موقع مالیات هستند.

برای مثال اگر ۳ سال متوالی مالیات خود را بدون هیچ اعتراضی در موعد مشخص پرداخت کنید، ۵ درصد از کل مبلغ مالیات سه‌ساله به شما تخفیف مالیاتی داده می‌شود و این مبلغ از مبلغ بدهی مالیاتی شما کسر می‌شود.

همچنین اگر مالیات خود را زودتر از موعد پرداخت کنید نیز مشمول تخفیف روی مالیات می‌شوید.

خوش‌حسابی و دیگر هیچ

همانطور که گفتیم جایزه خوش‌حسابی، که از اسم آن مشخص است، به اصناف و افرادی تعلق می‌گیرد که مالیات خود را بدون هیچ مشکلی سر موعد مقرر پرداخت می‌کنند. این جایزه به‌صورت کسر مالیات است یا به شما برمی‌گردد که در هر دو صورت، به این معنا است که مبلغ کمتری را برای مالیات پرداخت خواهید کرد.

هرگاه که صحبت از مجازات باشد، در گام اول باید مجرم را تعریف کرد تا بتوان او را به سزای اعمالش رساند. از نقطه نظر قانونی، هر موسسه، شرکت، بانک، وزارتخانه یا هر نوع بنگاه اقتصادی دولتی، خصوصی یا نیمه‌دولتی که به‌صورت عمدی از پرداخت مالیات تعیین شده و مقرر فرار کند، مجرم شناخته می‌شود و باید مجازات شود. مجازت یا همان جرم فرار مالیاتی از 3 ماه تا یک سال حبس تعریزی خواهد بود. در نتیجه اگر فرد در ابتدای ارتکاب به جرم مالیاتی باشد یا اینکه خودش به میل خود فرار مالیاتی را اعلام کند و به دست خود اقدام به اصلاح اسناد و مدارک نماید، تعقیب کیفری نخواهد داشت. در عین حال اگر بعد کشف جرم به دست ماموران مالیات جرم فرار مالیاتی وی ثابت شود، از 3 تا 12 ماه حبس تعریزی خواهد داشت. در نظر داشته باشید در صورتی که فرد بعد صدور حکم قانونی به ماموران امور مالیاتی کمک کند تا تمامی مدارک را اصلاح نماید و به جرم خود اقرار نماید، در حکم او تخفیف داده خواهد شد. 

حال سؤال اینجاست که جرم فرار مالیاتی بر چه اساسی تعیین می‌شود؟ همان طور که گفتیم، حبس بین 3 تا 12 ماه متغیر خواهد بود. جرم فرار مالیاتی با توجه به نوع شغل و همچنین میزان فرار مالیاتی بر اساس قاضی تعیین می‌شود. اگر فرد در ابتدای فرار مالیاتی باشد و در همان ابتدا از کار خود پشیمان شده باشد و اعلام کند، هیچگونه تعقیب قانونی شامل حالش نمی‌شود. هرچه میزان ریالی فرار مالیاتی و نوع سندسازی آن بیشتر باشد، میزان حبس نیز بیشتر خواهد بود. همچنین فصول مالیاتی که فرد اقدام به فرار مالیاتی کرده باشد را نیز در تعیین حکم در نظر می‌گیرند. پس می‌توان گفت که هرچه زودتر دست از فرار مالیاتی بکشید و اقرار کنید، به نفتان خواهند بود. 

عواقب فرار مالیاتی در ایران

عواقب فرار مالیاتی برای همه یکسان نیست. انواع فرار مالیاتی در ایران با هم تفاوت دارند. هر فرد یا شرکت، مجازت متفاوتی بر اساس انواع فرار مالیاتی که انجام داده است خواهد داشت. اگر اشخاص حقیقی عادی که مجاز به پرداخت انواع مالیات هستند، آن را پرداخت نکنند، مشمول حبس بین 6 تا 24 ماه خواهند بود. همچنین علاوه بر حبس، بر اساس قانون مالیات، فرد موظف به پرداخت جزای نقدی نیز خواهد بود. جالب است بدانید حتی امکان اعلام حکم شلاق از 34 تا 74 ضبه نیز وجود خواهد داشت. چنین اشخاص از حقوق اجتماعی از 6 ماه تا 5 سال محروم خواهند بود تا دیگر از سامانه فرار مالیاتی استفاده نکنند. همچنین در نهایت بعد تمام این جرایم، فرد باید اصل مالیاتی که پرداخت نکرده را به همراه جریمه آن پرداخت نماید. 

حال اگر یک شرکت یا موسسه مرتکب جرم فرار مالیاتی شود، از یک یا چند فعالیت شغلی به مدت 6 تا 24 ماه محروم خواهند شد. همچنین چنین شرکت یا موسسه‌ای نمی‌تواند اسناد تجاری از جمله چک، سفته یا امثال آن را تا مدت مشخص صادر کند. این در شرایطی است که فرد خاصی مرتکب جرم فرار مالیاتی در شرکت نشده باشد. در صورتی که فرد خاصی از کارمندان تا مدیرعامل در دستکاری مدارک دست داشته باشند، عواقب فرار مالیاتی برای آن‌ها جداگانه خواهد بود. 

در صورتی که یکی از حسابداران، حسابرسان یا مدیران بانک‌ها، موسسات یا شرکت‌ها از این جرم اطلاع داشته و آن را گزارش نکرده‌اند، محکوم به 6 تا 24 ماه حبس خواهند شد. البته باید این موضوع ثابت شود که آن‌ها از این موضوع اطلاع داشته‌اند و آن را گزارش نکرده‌اند. همچنین بر اساس انواع فرار مالیاتی که از آن‌ها اطلاع داشتند، فرد به شلاق یا پرداخت جریمه نقدی نیز دچار خواهد شد. 

انواع مالیات در ایران، می تواند کمی گیج کننده باشد. بیشتر افراد بعد از شنیدن کلمه مالیات، اولین چیزی که به ذهنشان خطور می کند، ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده می باشد که بر روی بسیاری از کالاها و اقلام مصرفی نوشته شده اند. اما داستان زمانی پیچیده می شود که متوجه شوید ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده، تنها ۱ نوع از انواع مالیات ها در ایران می باشد!

در کشور ایران، مالیات بر روی موارد مختلفی اعمال شده است که اگر از آنها اطلاع نداشته باشید، ممکن است در آینده هزینه های سنگینی را به همراه جریمه برای شما به دنبال داشته باشند. در ایران دو دسته بندی کلی برای مالیات در نظر گرفته می شود:

• مالیات مستقیم
• مالیات غیرمستقیم

هر کدام از این نوع مالیات ها، مدل های مختلف مالیاتی را در زیرمجموعه خود دارند که در ادامه به صورت کامل شرح خواهیم داد.

مالیات مستقیم

مالیات مستقیم، نوعی از مالیات است که مستقیماً از درآمد یا دارایی‌های اشخاص یا شرکت‌ها دریافت می‌شود. این نوع مالیات به طور مستقیم از مالکان دارایی‌ها و درآمدها کسر می‌شود و مسئولیت پرداخت آن به عهده خود اشخاص یا شرکت‌ها است. این نوع مالیات معمولاً به صورت مستقیم از درآمدهای حاصل از حقوق و دستمزد، سود شرکت‌ها، درآمد حاصل از معاملات املاک و مستغلات، ورودی‌های ارزش افزوده، ارث و… کسر می‌شود.

مالیات غیر مستقیم

از دیگر انواع مالیات در ایران می توان به مالیات های غیرمستقیم اشاره کرد که خود در ۳ دسته بندی کلی طبقه بندی می شوند:

مالیات بر واردات و صادرات یا حقوق عوارض گمرکی

مالیات واردات و صادرات که به نام مالیات گمرکی نیز شناخته می‌شود، مالیات هر کشور بر صادرات و واردات انواع کالاهای متفاوت است. این مالیات بر اساس سیاست‌های کلان بازرگانی هر کشور و شرایط اقتصادی آن تعیین می‌شود و فارغ از این که یکی از روش‌های درآمدزایی برای کشور هستند، به جهت حمایت از تولید و صنایع داخلی نیز به کار گرفته می‌شوند. این مالیات به طور معمول با توجه به قیمت و ویژگی‌های کالا تعیین و دریافت می‌شود.

مالیات بر مصرف

دولت معمولاً برای خرید برخی از کالاها مالیات تعیین می‌کند و اشخاصی که این کالاها را به طور زیاد خریداری می‌کنند، باید مبلغ مالیات بیشتری هم پرداخت نمایند. برخی از کالاها مانند بنزین و سیگار معمولاً مالیات غیر مستقیم دارند. کالا و خدمات مختلفی ممکن است دارای مالیات غیرمستقیم مصرف باشند، اما معمولا می توانید لیست زیر را در میان این محصولات یافت کنید:

• خرید و فروش الکل طبی و صنعتی
• خرید و فروش سیگار
• خرید و فروش اتومبیل
• خرید و فروش خاویار
• خرید و فروش نوارهای ضبط صوت و تصویر
• لوازم الکترونیکی و خانگی
• خدمات رستوران‌ها و کافه‌ها
• خدمات تفریحی و مسافرتی
• لوازم پوشاک و آرایشی بهداشتی
• خدمات تلفن همراه و اینترنت

الف: نرخ عمومی (استاندارد): نرخی که  اصولا بیشتر کالا و خدمات در ایران بر مبنای ۹٪ (نه درصد) محاسبه می شود که مستند بر ماده ۷ قانون ارزش افزوده دائمی می باشد.

ب: نرخ خاص : نرخ هایی که در برخی از کالا ها یا خدمات، واردات به دلیل استراتژی های خاص ممکن است کمتر یا بیشتر از نرخ استاندارد باشد، که مثال هایی از آن در ماده ۲۱ قانون ارزش افزوده دائمی آورده شده است.

مثلا یکسری کالاهای آسیب رسان ، لوکس بالا تر و یکسری کالاهای ضروری مثل خوراک اصلی ، دارو ، واکسن و… پایین تر از نرخ استاندارد می باشد.

چه اشخاصی مشمول قانون ارزش افزوده می شوند؟

یکی از مهم ترین مواردی که یک کسب کار باید بداند این هست که اساسا مشمول دریافت یا پرداخت ارزش افزوده می‌شود یا خیر که با دانستن آن بتواند تکالیف قانونی خود را انجام دهد.

برای دانستن این امر باید بررسی نمایید که آیا شما جز یکی این ۸ فراخوانی که از طرف سازمان امور مالیاتی بیان شده هستید یاخیر؟ در صورتی که جزء یکی از آن فراخوانها بودید مشمول مالیات بر ارزش افزوده می شوید.

فراخوان های ارزش افزوده چیست؟

فراخوان ها را به تفکیک هرمرحله در ذیل بیان میکنیم:

فراخوان اول ثبت نام در نظام ماليات بر ارزش افزوده

 كليه اشخاص حقيقي و حقوقي واجد حداقل يكي از شرايط زير اعلام مي‌گردند:

۱- كليه وارد كنندگان؛

۲- كليه صادر كنندگان؛

۳- كليه فعالان اقتصادي كه مجموع فروش كالاها و ارائه خدمات آنها در سال ۱۳۸۶ سه ميليارد ريال يا بيشتر بوده است؛

۴- كليه فعالان اقتصادي كه مجموع فروش كالاها و ارائه خدمات آنها در پنج ماهه آغازين سال ۱۳۸۷، يك ميليارد و دويست پنجاه ميليون ريال يا بيشتر بوده است.

تبصره: آن دسته از فعالان اقتصادي كه صرفاً به عرضه كالاها و خدمات معاف از اين نظام مالياتي (بر اساس مفاده ماده ۱۲ قانون) اشتغال دارند، از ثبت نام در اين مرحله معاف مي‌باشند، بديهي است فعالاني كه به عرضه توأم كالاهاي مشمول و معاف اشتغال داشته و حداقل يكي از شرايط فوق را دارند مشمول اين تبصره نبوده و موظف به ثبت نام در اين مرحله مي‌باشند.

فراخوان دوم ثبت نام در نظام ماليات بر ارزش افزوده

 كليه اشخاص اعم از حقيقي و حقوقي، صرفنظر از ميزان فعاليت، كه مشمول مرحله اول ثبت نام در نظام ماليات بر ارزش افزوده نگرديده بوده‌اند، شاغل به فعاليت در هر يك از موضوعات مندرج در بند (الف) ماده (۹۶) قانون ماليات‌هاي مستقيم (بجز فعاليت‌هاي معاف موضوع ماده ۱۲ قانون ماليات بر ارزش افزوده) به شرح زير، مشمول مرحله دوم ثبت نام و اجراي اين نظام مالياتي مي‌باشند:

۱- كارخانه‌ها و واحدهاي توليدي كه براي آنها جواز تأسيس و پروانه‌ي بهره‌برداري از وزارتخانه‌ي ذيربط صادر شده يا مي‌شود؛

۲- بهره‌برداران معادن؛

۳-ارائه دهندگان خدمات حسابرسي، حسابداري و دفترداري و همچنين خدمات مالي؛

۴- حسابداران رسمي شاغل و موسسات حسابرسي عضو جامعه حسابداران رسمي ايران؛

۵- ارائه دهندگان خدمات مديريتي و مشاوره‌اي؛

۶- ارائه دهندگان انواع خدمات انفورماتيك، رايانه‌اي اعم از سخت افزاري، نرم افزاري و طراحي سيستم؛

۷- متل‌ها و هتل‌هاي سه ستاره و بالاتر؛

۸- بنكداران، عمده فروش‌ها، فروشگاه‌هاي بزرگ، واسطه‌هاي مالي، نمايندگان توزيع كالاهاي داخلي و وارداتي و صاحبان انبارها؛

۹- نمايندگان موسسه‌هاي تجاري و صنعتي، اعم از داخلي و خارجي؛

۱۰- مؤسسات حمل و نقل موتوري و باربري داراي مجوز از مراجع ذيربط، زميني، دريايي و هوايي باربري (به استثناء واحدهايي كه صرفاً به امر حمل و نقل مسافر اشتغال دارند)؛

۱۱- مؤسسات مهندسي و مهندسي مشاور؛

۱۲- مؤسسات تبليغاتي و بازاريابي.

درکشورما ، مالیات به دو صورت خوداظهاری یا علی الرأس محاسبه می‌گردد. در روش خوداظهاری شخص حقیقی یا حقوقی خود اعلام می‌ کند که چه مقدار درآمد داشته و چه مقدار باید مالیات پرداخت نماید ، بدون آن که  ‌کارشناسان سازمان امور مالیاتی در محاسبه و دریافت مالیات ، دخالتی داشته باشند. به این منظور، اظهارنامه ‌ای را تحت عنوان اظهارنامه مالیاتی تکمیل کرده که شامل کل درآمدها و کل هزینه و استهلاک و حقوق کارمندان می ‌باشد و پس از کسر معافیت مالیاتی ، مبلغ مالیات سالیانه نیز محاسبه می‌ گردد. در صورت عدم پذیرش اظهارنامه مالیاتی یا عدم ارائه به موقع آن به سازمان امور مالیاتی ، کارشناسان سازمان امور مالیاتی ، به صورت علی الرأس مالیات را محاسبه نموده و به مودی اعلام می‌ نماید و درواقع نظر کارشناس سازمان امور مالیاتی ، ملاک پرداخت مالیات می‌ باشد..

مهلت ارسال اظهارنامه مالیاتی چیست؟
سال مالیاتی عبارت است از یک سال شمسی که از اول فروردین هر سال شروع و به آخر اسفندهمان سال ختم می‌شود. در مورد اشخاص حقوقی مشمول مالیات که سال مالی آن‌ها به موجب اساسنامه با سال مالیاتی تطبیق ندارد ، درآمد سال مالی آن‌ها به جای سال مالیاتی مبنای محاسبه مالیات قرار می‌ گیرد ومهلت تسلیم اظهارنامه مالیاتی حداکثر تا پایان چهارماه شمسی پس از سال مالی است. (۳۱ تیر ماه)
اشخاص حقیقی و حقوقی که موظف به تنظیم و ارسال اظهارنامه مالیاتی می باشند:
طبق ماده۱ قانون مالیات‌های مستقیم ، اشخاص زیر موظف به تکمیل و ارسال اظهارنامه مالیاتی و پرداخت مالیات می‌ باشند:

چگونه اظهارنامه مالیاتی خود را به درستی آماده و ارسال کنیم؟
برای تهیه و ارسال اظهارنامه مالیاتی خود ، حتما از مشاورانی مورداعتماد و مجرب ، مانند  کارشناسان برای تنظیم صحیح و قانونی و منطبق با اصول حسابداری جهت تنظیم دفاتر قانونی و ارائه اظهارنامه الکترونیکی سالانه استفاده کنید.

جریمه عدم ارسال به موقع اظهارنامه مالیاتی الکترونیکی چقدراست؟
اگر مودیان مالیاتی ، اظهارنامه مالیاتی را در موعد مقرر که قانون تعیین کرده ، ارسال نکنند ، مشمول جریمه و تبعات قانونی خواهند بود. طبق ماده 192 قانون مالیات های مستقیم ، جریمه عدم ارائه اظهارنامه برای اشخاص حقیقی و حقوقی ، معادل ۳۰ درصد مالیات متعلقه خواهد بود و قابل بخشودگی نیز نیست. هم چنین طبق بند ت ازماده 132 قانون مالیات های مستقیم ، شرط برخورداری از هر نوع معافیت مالیاتی برای اشخاص حقیقی و حقوقی که در مناطق آزاد تجاری و سایر مناطق ویژه اقتصادی مشغول به فعالیت هستند ، ارسال اظهارنامه مالیاتی در موعد مقرر است.